Seksizmo:
Dikhen ole.
Anavkeren ole.
Achaven ole.
#StopSeksizmoske #ViMe
 

Seksizmo si sako jekh eksperesija (akti, vorba, imazho, gesto) bazirime upral i ideja kaj varesave persone, maj but e dzuvlja si inferiorna numa kodoleske sostar si dzuvlja.

 

O seksizmo si dukhavno. Anela dzi pe kodo te hacharen pes teleder, te ovel korkorutni cenzura, te len pes strategija vash crdipe pe rig, pharuven pes amare dikhipena thaj degradiribe ano sastipe. O seksizmo pashljol upral o gender bijekhipe. Disproportcionalno asterela vi e dzuvljen vi e chajen.

 

O seksizmo shaj arakhel pes pe sa e areje, sar egzamplo:

 

63% procentura katar e dzuvlja zhurnalistura verbalno sasa dukhavdine

 

E dzuvlja pashe duj var buteder keren bipokimi kherutni buchi kotar e mursha (OECD-eskere thema)

 

80% dzuvlendar phendine kaj vo arakhline pes e fenomenosar “murshikano planiribe” thaj “murshikano chinavibe” ani buchi*

 

E mursha si 75% kotar e nevimatengere hainga ande Europa

 

Ano UK, 66% kotar e 16-18-bershengere chajora dikhline vaj arakhline seksistikani chib ande shkola

 

59% dzuvlendar ano Amsterdam reportirinde varesavi forma katar bilachipa ande vulica

 

Ani Francia, 50% katar e anketirime terne dzuvlendar arakhline bijusticija vaj teljaribe numa kodoleske so si dzuvlja

 

Ani Serbia, o rodipe sikavdas kaj 76% dzuvlendar ano bizniso naf lena pes seriozno sar so lena pes e mursha.

 

I violence varekana astarela pherjasatar

E individualne aktija kotar seksizmo dichon pes benigna, numa von keren daravibaski klima, bisiguriteto thaj bilachipe. Kodo anela dzi pe kodo te akceptuil pes i violenca majbut, mashkar e dzuvlja thaj e chaja.

 

Kodoleske e Europako Konsilo lijas decizija te kerel thaj te adoptuil Rekomandacija te kerel pes prevencija thaj maripe mamuj o seksizmo.

 
 
 

O seksizmo majbut dukhavel e dzuvlen. Numa, shaj te kerel pes upral e mursha thaj chave save si mamuj e stereotipura pe dzender role.

 

O bilacho impakto kotar o seksizmo shaj te ovel nasuleder vash varesave mursha thaj dzuvlja sostar isi olen ververeder etniciteto, bersha, invaliditeto, socijalno palpalipe, religija, gender identiteto, seksualno orientacija vaj javer faktorura.

 

Varesave dzuvlikane grupe, sar so si e terne dzuvlja, dzuvlja politikatar, zhurnalizmostar vaj publikane figure, si specijalno seksizmosko cilo.

 
%

dzuvlendar alusarde ano Parlamento sasa cilo kotar seksistongere atakura pe socijalno drakhina.

 

Dikhen ole. Anavkeren ole. Achaven ole.

 

Chib thaj komunikacija:

Misala/egzamplura kotar seksizmo ani chib thaj komunikacije:

Generikano istimalkeribe kotar murshano jeri/gender kotar e manusha so vorbin (“vov/olesko/ole” te referirinel pes vash bispecifikani persona). Magazinura save sikaven numa fotografije murshendar. Dzuvlenge vakerela pes vov kana ovela lafi vash olengere profesije. Komunikacijakiri kampanja savi lela vi bilovengo nangipe. Reklama murshesar savo so sikavela dzuvlja savi so mukhela mashina vash uravimaskere thoviba.

Sostar trubuj te adresirinen pes?

I chib thaj komunikacija si vazhno sostar keren e manusha te hacharen pes dikhline vaj bidikhline, thaj te prendzarel pes olengi kontribucija ande societa. I chib dela forma pea mare gindura, thaj o drom sar amen gindinas kerela influence upral kodo sar kerasa akcija pe varesave butja. Gender-korolo vaj diskriminativno chib zurarela e seksistongere akcije thaj zora.

Sar te chinavel pes kodo?

Phenen vi murshikano vi dzuvlikano jeri kana adresirinena hemimi publika. Dikhen e komunikacija te sigurinen kaj phenela pes gender-senzibilno chib thaj imazhura. Keren lilora vash gender-senzibilno komunikacija vash ververeder publika. Promovirinen rodipe an kodi areja.

Mediumija, internet thaj socijalno mediumija:

Misala seksizmostar ande mediumija:

Seksualizirimo sikavibe e dzuvlengo ande mediumija. Sasto murshikano TV show. Medijengoro reportiribe vash violence mamuj dzuvlja savo so doshakerela e zhertvon. E zhurnalistura, majbut e dzuvlja, resena komentarura pe socijalno mediumija bazirime upral kodo sar von dichona thaj na pe kodo so diskutirinena. E internet aplikacije bichavena varesave reklame vash buchi pe mursha, numa sostar e algoritmura si kerdine pe jekh diskriminacijako drom.

Sostar trubuj te adresirinen pes?

E chave thaj e javera si bombardirime seksistikane medijalno mesazhoncar save keren influence upri lende. Gasave mesazhura limitirinena olengere dikhiba ano dzivdipe. Dena impresija kaj e mursha dzanen sa thaj e dzuvlja si numa objektura thaj si lache te komentirinen sar von dichon. O online seksizmoikalela e dzuvlen avrijal kotar e online thana. O online seksizmo shaj te kerel baro dukhavibe. O bilachipe thaj varekasko pheravibe tele, kerela digitalno rekordiribe savo si but phareste te khosel pes.

Sar te chinavel pes kodo?

Te implementirinel pes legislacija pe gender jekhipe ande mediumija. Te trenuin pes e madijakere thaj komunikacijakere profesionalcura vash o gender jekhipe. Te sigurinel pes kaj e dzuvlja thaj e mursha ka oven reprezentirime pe jekh balansirimo drom thaj na-stereotipikani rola ande mediumija. Te promovirinen pes reklame save so ka vazden i sama pe gender stereotipura. Te kerel pes digitalno edukacija vash e terne thaj chavore. Legalno te definirinel pes thaj kriminalizirinel pes (online) seksistikani dzungali vorba. Te keren pes specijalizirime servisura save so ka den sugestije sar te ikljo pes pe agor e online seksizmosar.

Buchakere thana

Misala seksizmostar ande buchakere thana:

Prakticirinela pes e dzuvlja saven so isi chavora, te crden pes rigate kotar e karierakere shajipena. Ano khidipena e dzuvlja ignoririnena pes, teljarela pes olengiri kontribucija thaj phandena pes olengere muja. E murshengoro favoriziribe vash e menadzeriribaskere pozicije phenel kaj e dzuvlen naj autoriteto. Komentarurra kerdine vash kodo sar fizikane dichon pes e dzuvlja thaj sar uravena pes (teljarela e dzuvlen sar profesionalne manusnja). Bilache komentarura vash e mursha save so lena rola vash sama. “Murshikano planiribe”.

Sostar trubuj te adresirinen pes?

O seksizmo pe buchakere thana harnjarela e zhertvongoro efektiviteto thaj olengoro hoshipe kaj si kotor e kolektivitetostar. Mujesko phandavibe trujal o seksizmo phenel kaj e lache ideje si ignoririme vaj chi lela pes sama pe lende. E bilache komentarura kerena jekj bilachi thaj opresivno atmosfera vash kodola so si teljardine thaj lokheste shaj te oven violentno thaj bilacheder. E zhertve shaj te daran pe ucheder nivelura kotar depresija. Buteder generalno, o seksizmo anela dzi pe tikneder pokimos thaj tikneder shajipa vash kadala so arakhena seksizmo.

Sar te chinavel pes kodo?

Te keren pes thaj implementirine pes kodeksija vash seksizmosko, leskiri prevencija thaj chinavibe truja treningoja. Te keren pes mehanizmura vash rovipe, serviso vash suporto thaj discipliniribaskere napija. E menadzerura trubuj te sikaven trujal olengere komentarura kaj si mamuj o seksizmo.

Publikano sektoro

Misala seksizmostar ano publikano sektoro:

Seksualizirime komentarura vash kodo sar e politichara, butivar dzuvlja dichon vaj savi familijaki situacija isi olen, leindoj kate vi e parlamenton. Komentarura vash seksualno orientacija vaj dichipe  kotar e manusha ande publikane servisura. Seksistikane reprezentacije / chivibe imazhura kotar nange dzuvlja ande publikane bucharne thana. (sar misal ande hoshpitaleskere ofisura). Komentarura pe kodo sar e dzuvlja dichon ande publikane thana lendoj kate vi o publikano transporti.

Sostar trubuj te adresirinen pes?

O publikano sektoro trubuj te ovel jekh lacho misal. O seksizmo ande parlamentura shaj te arakhel pes butivar, so limitirnela e shajipena thaj slobodija vash e dzuvlja save si alusarde, vaj keren buchi ano parlamenti. O seksizmo harnjarela o jekhutno lokheder avipe dzi pe publikane servisura. O seksizmo ande publikane thana limitirinela e dzuvlengi slobodija vash mishkibe. O seksizmo shaj te anel dzi pe violence thaj te kerel jekh bilacho trujalipe savo so na dela e dzuvlenge te len participacija ande publikano dzivdipe.

Sar te chinavel pes kodo?

Treningo vash o personali. Keribe kodeksija, rovipaskere mehanizmura, discipliniribaskere napija thaj azhutimaskere servisura.  TE implementirinen pes kampanje vash samako vazdipe , sar so si instrumentura thaj posterura ande publikane thana thaj phenibe so si o seksizmo. Te promovirinel pes gender balanso ande decizijengo anibe. Rodipaskoro promoviripe thaj khedipe informacije pe kodo temato.

Justicija

Misala seksizmostar ano justicijako sistemo:

O krisnatori sugeririnela zhertvake kotar seksualno violence kaj voj ‘korkori rodijas peske kodo’. Legalno profesionalco kerela komentaro vash kodo sar dichol oeski koleginica. Policijakoro ofisero savo so na hacharela seriozno o dosharipe vash violence mamuj e dzuvlja.

Sostar trubuj te adresirinen pes?

Gasave butja shaj te anen dzi pe kodo e zhertve te mukhen o krisariba thaj o proceso. Kodo anela dzi pe bipakhiv ande justicijako sistemo. Shaj te anen dzi pe bilache dikhipena thaj krisariba. Von teljarene e dzuvlen thaj shaj te ikalel olen katar lengi profesija.

Sar te chinavel pes kodo?

Te implementirinel pes policies on women’s equal access to justice.Te trenirinen pes legalno thaj zakoneskere profesionalcura. Dekonstruirinen e juridikane stereotipon trujal kampanje vash samako vazdipe. Te sigurinel pes kaj e profesionalcura ka anen pengere decizije bazirime upral faktija thaj pe konteksto thaj na numa upral kodo sar e zhertva si uravdini.

Edukacija

Misala seksizmostar ani edukacija:

Sikljovipaskere lila kolende isi stereotipura vash e dzuvlja/mursha, chave/chaja. Nane but dzuvlja so skrinisaren literature, historikane vaj kulturikane figure ande sikljovipaskere lila. Godideibe vash kariera thaj edukacija teljarela e na-stereotipikani kariera vaj durederutne studije. E sichara kerena komentarura vash kodo sar dichon pes e chave/studentura/sicharke thaj sichara. Seksualizirime komentarura vash chajorja. Bilachipe pen a-konformirime chave/studentura kerdino kotar javera chave/studentura vaj edukacijakere profesionalcura. Nanipe vash sama/procedure vi reakcije te adresirinen pes gasave butja.

Sostar trubuj te adresirinen pes?

Savi s i edukacija thaj so, vi sar e profesionalcura ande edukacija kerena, kerel bari influence pe percepcije. Gasavi klima vash seksizmo ande schovipaskoro proceso shaj kerel bilacho efekto upral e chavore/studentura. O seksizmo ande edukacija shaj te limitirinel e avutne individualno kariere thaj dzivdipa.

Sar te chinavel pes kodo?

Te keren pes politike thj legislative vash gender jekhipe ani edukacija . Revizija pe sikljovimaskere lila te shaj te sigurinel pes kaj an lende naj seksizmo thaj sikavena e murshen thaj e dzuvljen sar jekhutne bizi stereotipikane role. Te sigurinel pest e sikaven pes dzuvlja sar dzanle, artistura, atleticharke. Liderke. Politihcarke ande sa e sichovibaskere lila thaj programura. Te sichol pes e dzuvlengiri historija. Te sigurinen pes instrumentura thaj mehanizmura vash rovipe. Te sichoven pes e gender jekhipaskere butja thaj te ovel seksualno edukacija (leindoj kate pakhiv thaj personalno granice). Te trenirinen pes e edukacijakere profesionalcura pe kadala butja.

Kultura thaj sporti

Misala seksizmostar ani kultura thaj sporti:

E sportikane dzuvlja sikavdine ande medija dzaindoj pala olengi familijaki rola thaj na olengere rezultatura thaj zuralipa ande sporti. Banaliziribe pe rezultatura so resena e dzuvlja sportestar. Teljaribe e murshengo save so khelena “dzuvlikano” sporti. E dzuvlja an seksi uravimata terdzon sar ,,dekori,, pe sportikane khidipa. Nanipe but dzuvlja save keren egzibicije afno arti. Nanipe lache role vash e dzuvlja ande kinematografija  thaj na den apes role vash e phureder glumice/akterke. Nanipe fondura vash filmura kote so e dzuvlen ka ovel legarimaski rola. Nanipe but resursura bash dzuvlikano arti.

Sostar trubuj te adresirinen pes?

Vi solduj, vi ani kultura vi ano sporti keren generalno dikhimata. Te si e mursha thaj e dzuvlja sikavdine ko stereotipikanochani, kodo ka anel dzi pe stereotipura ano gender. Kana pe kadala areje majbut dichon pes mursha, kodo shaj te diktirinel sar e dzuvlja si dikhline sar potencijalno artistke vasj dzuvlja sportestar thaj harnjarena pes e shajipe e chavorenge te sikavel pes jekh lacho modeli. E gender stereotipura harnjarena e shajipena vash e dzuvlja/mursha/chajora/chave te prakticirinen sporti save so naj “dzuvlikane” vaj “murshikane”; so legarela dzi pe korkorutni cenzura. Ande soduj areje, o seksizmo legarela dzi pe tikneder pokipena thaj cikneder shajipena vash kadala so arakhena o seksizmo.

Sar te chinavel pes kodo?

Aktivipa te del pes kurazho pe kreativno bucha kotar e dzuvlja thaj gender jekhipe ande kulturakere thaj sporteskere  politike (stipendije, egzibicije, treningo, provizije vash than/vorkshopura). Te sigurinel pes lacheder thaj buteder medijakere uchariba pe dzuvlja ande sporti thaj arti. Te del pes kurazho e sponzorenge te azhutin e dzuvlen ande sporti thaj arti. Te keren pes kodura te save so ka keren prevencija pe seksizmo, leindoj kate vi provizijen vash disciplinarno aktura ande sportikane federacije. Te del pes kurazho pe kulturakere figure te vorbin mamuj o seksizmo thaj te implementirinen kampanje te harnjarel pes i violenca ano sporti  thaj seksistikani dzungali vorba.

Privatnikani sfera

Misala seksizmostar ani privatnikani sfera:

E dzuvlja keren buteder bipokimi buchi (sama thaj ano kher) e murshendar, sar misal, e dzuvlja palo habe thovena e chare. Seksistikane perjasa mashkar e amala. Sistematikano deibe “dzuvlikane” vaj “murshikane” khelimata vash e chaja/chave. E chavenge dela pes kurazho te Bprastan thaj te len riskura thaj e chaja te oven pasivne thaj te ashunen. Phenibe sentence sar so si “prastala sar chajori” vaj “e mursha savaht ka oven mursha”.

Sostar trubuj te adresirinen pes?

I bipokimi buchi kerela influence e dzuvlja kobo rte len than ande buchako pazari vaj upral olengo ekonomikano korkorutnipe, sar vi upral olengi participacija ano sporti thaj javera aktivitetura. E khelimata (sar misal mini kuhnja vaj konstrukturibaskeri khelin) kerel influence upral e gender role, numa vi ande avutne studiribe vaj kariera. Seksistikane perjasa shaj te daravkeren e manushen thaj te banalizirinen o seksistikano chain.

Sar te chinavel pes kodo?

Keribe kampanje vash samako vazdipe pe bilache pokimi buchi mashkar e mursha thaj e dzuvlja. Aktivipa te kerel pes rekonsilijacija mashkar o privatnikano thaj profesionalno dzivdipe savorenge. Promoviribe bi-gender khelimata. Dejbe kurazho vi murshenge vi dzuvlenge te len than ko kherutne bucha. Te del pes vi e chajorenge thaj thaj slobodija te khelen thaj te arakhen korkori pes.